VİCDANİ RED İNSAN HAKKIDIR
Bugün 15 Mayıs Dünya Vicdani Redciler Günü: Dünyada giderek yayılan vicdani red hareketi Türkiye’de de askerlikle ilgili tabuyu tartışmaya açmıştır. Askerlik yapmak istemeyen insanlar, basına ve kamuoyuna yaptıkları açıklamalarla askerlik yapmak istemediklerini ifade etmektedirler.
Türkiye’de, vicdani
red hakkını kullanmak isteyenler, askerlik yapmak istemediklerini ifade ediyorlar ancak devletin gazabına uğramaktadan
da kurtulamıyorlar. Vicdanı red hakkını kullanmak isteyen kişilerin karşılaştığı ilk uygulama; “halkı askerlikten soğutmak” gerekçesiyle
haklarında açılan dava nedeniyle askeri mahkemelerde tutuklu olarak yargılanmaları oluyor.
Aylar hatta yıllar süren dava maratonuyla kişinin bu haktan vazgeçmesi bekleniyor. Kişi vazgeçmeyip bu hakkını kullanmakta ısrar ederse bu kez akıl sağlığıyla ilgili tetkikler başlıyor. Eğer bunlardan da sonuç alınamazsa bu kez kişiyi “sakata ayırarak” askerliğe elverişli olmadığına dair rapor verilmeye çalışılıyor. Ve bu durum, tutanaklarda “vicdanı red hareketinin yayılmasını önlemek ve kamuoyuna fazla yansıtılmadan sorunun çözümü” biçimde açıklanıyor.
Oysa birçok ülkede vicdanı redci olduğunu açıklayanların, bu hakkına saygı gösterilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 72. Maddesi, "vatan hizmeti" başlığını taşımaktadır. Buna göre; "Vatan hizmeti, her Türk'ün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetler’de veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir."
Vatan hizmeti yalnızca askerlik yapılarak yerine getirilmez. Dünyanın bir çok yerinde olduğu gibi aynı süreyi başka hizmetlerde bulunarak tamamlamak için Anayasa’da gereken esneklik vardır. Bunun en iyi örneği dönem dönem öğretmenlerin “askerliklerini öğretmen olarak yapmaları” için yapılan düzenlemelerdir.
İnsan hakları savunucuları; bu düzenlemelerin askerlik yapmak istemeyen herkes için geçerli olması gerektiğine inanmaktadır.
İnsan hakları savunucuları, kişinin "vicdani red" hakkının iki açıdan insan hakları düşüncesi ve normlarıyla ilgili olduğu kanısındadır. Vicdani red; kişinin, kendisine dayatılan askerlik hizmetini etik ya da başka düşünsel kaygılarla reddetmesini kapsayan bir sivil itaatsizlik eylemidir.
Vicdani red hakkı, kişinin koşulsuz bir hakkıdır. Zira, temel bir hak olan düşünce, kanaat ve inanç oluşturma, taşıma ve kamu önünde açıklama hakkının bir kullanımıdır. Kişi, askerlik hizmetini ve/veya silah kullanmayı, savaşmayı, mevcut koşullar içinde de reddediyor olabilir.
Vicdani red, her şeyden önce, insan haklarını koruyan, militarizmi ve savaşı reddeden bir eylem biçimidir. İnsan hakları savunucuları, etik bir tutum ve eylem olarak vicdani red hakkının kullanımını, evrenselliği ve ilkeselliği açısından ele alıyor ve savunuyor.
İnsan Hakları Derneği
İstanbul Şubesi - 15 Mayıs 2003
Aylar hatta yıllar süren dava maratonuyla kişinin bu haktan vazgeçmesi bekleniyor. Kişi vazgeçmeyip bu hakkını kullanmakta ısrar ederse bu kez akıl sağlığıyla ilgili tetkikler başlıyor. Eğer bunlardan da sonuç alınamazsa bu kez kişiyi “sakata ayırarak” askerliğe elverişli olmadığına dair rapor verilmeye çalışılıyor. Ve bu durum, tutanaklarda “vicdanı red hareketinin yayılmasını önlemek ve kamuoyuna fazla yansıtılmadan sorunun çözümü” biçimde açıklanıyor.
Oysa birçok ülkede vicdanı redci olduğunu açıklayanların, bu hakkına saygı gösterilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 72. Maddesi, "vatan hizmeti" başlığını taşımaktadır. Buna göre; "Vatan hizmeti, her Türk'ün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetler’de veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir."
Vatan hizmeti yalnızca askerlik yapılarak yerine getirilmez. Dünyanın bir çok yerinde olduğu gibi aynı süreyi başka hizmetlerde bulunarak tamamlamak için Anayasa’da gereken esneklik vardır. Bunun en iyi örneği dönem dönem öğretmenlerin “askerliklerini öğretmen olarak yapmaları” için yapılan düzenlemelerdir.
İnsan hakları savunucuları; bu düzenlemelerin askerlik yapmak istemeyen herkes için geçerli olması gerektiğine inanmaktadır.
İnsan hakları savunucuları, kişinin "vicdani red" hakkının iki açıdan insan hakları düşüncesi ve normlarıyla ilgili olduğu kanısındadır. Vicdani red; kişinin, kendisine dayatılan askerlik hizmetini etik ya da başka düşünsel kaygılarla reddetmesini kapsayan bir sivil itaatsizlik eylemidir.
Vicdani red hakkı, kişinin koşulsuz bir hakkıdır. Zira, temel bir hak olan düşünce, kanaat ve inanç oluşturma, taşıma ve kamu önünde açıklama hakkının bir kullanımıdır. Kişi, askerlik hizmetini ve/veya silah kullanmayı, savaşmayı, mevcut koşullar içinde de reddediyor olabilir.
Vicdani red, her şeyden önce, insan haklarını koruyan, militarizmi ve savaşı reddeden bir eylem biçimidir. İnsan hakları savunucuları, etik bir tutum ve eylem olarak vicdani red hakkının kullanımını, evrenselliği ve ilkeselliği açısından ele alıyor ve savunuyor.
İnsan Hakları Derneği
İstanbul Şubesi - 15 Mayıs 2003
