Avrupa’da Otomotiv Sektörü (1)

COVID-19 sürecinin ardından, başta otomotiv sektörü olmak üzere, krizler ve sorunlar kendini dışa vurdu. Bir buçuk yıldır özellikle otomotiv sektörü, çip ve elektronik alanında peş peşe krizler yaşanıyor. Her krizin ardından saldırının hedefinde de işçi sınıfı ve emekçiler oluyor Korona süreci, tümüyle karanlık bir dönemdi. Çok sayıda insanın ölümüne sebep olurken COVID-19’dan etkilenen, ölümden kurtulsa da kalıcı hasarla yaşamını sürdüren milyonlarca insan var. COVID-19 döneminde yaşamda olan sınırlama ve kesintilerden dolayı üretim her alanda düştü.

Aralık 30, 2024 - 20:05
 107
COVID-19 sürecinin ardından, başta otomotiv sektörü olmak üzere, krizler ve sorunlar kendini dışa vurdu. Bir buçuk yıldır özellikle otomotiv sektörü, çip ve elektronik alanında peş peşe krizler yaşanıyor. Her krizin ardından saldırının hedefinde de işçi sınıfı ve emekçiler oluyor. Sessiz sedasız, başta taşeron firma aracılığıyla çalışan işçiler olmak üzere genel anlamda çalışanların işine son verildi. İşçiler sokağa atıldı. Bu dönemde çok sayıda insan işini kaybetti.

Hollanda

Burton, Canta, Carice Cars, De Bruyn, De Fenture, Donkervoort, Ginaf.
Bunların hemen hepsi yabancı orijinal olan markalardır. Ülkede pazar payında çok da yer tutmaz. Bunların bazıları Yeni Zelanda gibi ülkelerin ürettiği araçlardır. Pazar payı kapmak için ya Avrupa’da fabrika kuruyorlar ya da montaj yapan işyerleri ile üretimi sürdürüyorlar. Bu türden firmalar, sektörde yaşanan kriz ve sorunlardan en çok etkilenen işyerleridir. İşyerlerinin sürekliliği için hemen ilk elden çalışanları sokağa atıyorlar. Yaşananları kabul etmeyip direnişe geçen çalışanlar, büyük bir kitlesel güçleri olmadığı için direniş kısa sürede son buluyor. Hollanda’da gün geçmiyor ki çeşitli sektörlerde grev, direniş ve protestolar yaşanmasın. Bunların belli bir kesimi olumlu sonuçlanıyor. Bir kısmı de süreklilik temelinde eylemlerine belli aralıklarla devam ediyor.

Nedcar

Bir yılı aşkın süre içinde krizi ağır yaşayan işyerlerinden biridir. Dört binin üzerinde işçi ve emekçinin çalıştığı Mini Cooper üreten fabrika, binlerce işçi ve emekçinin işine son verdiğini duyurdu. Geriye kalan 500 kişilik bir ekiple, ihtiyaç doğrultusunda montaj görevini yerine getirecek şekilde çalışmalarını sürdüreceklerini açıkladılar. Elektrikli araç üretiminde hayli ilerlemişlerdi. Yaptığı açıklamalarla sürece uygun ve ileri teknolojiyi kullanma konusunda kat ettiği mesafeyi duyuruyordu. Ne var ki, bu alanda da talep azalınca iflasın eşiğine geldi. 2024’ün ilk yarısında, çalışan küçük bir grup işçinin dışında diğer işçilerin işine son verildi. 4200 işçi ve emekçinin çalıştığı işyeri kapandı. Geriye Kalan 500 kişilik bir çalışanla ihtiyaç doğrultusunda çalışmalarını sürdürüyor.

VDL

Binlerce işçi ve emekçinin çalıştığı büyük bir otomotiv fabrikasıdır. Teknolojik alanda kat ettiği mesafe ile birçok işyeriyle ortak çalışmakta, bu gelişmişlik düzeyini ve ortaklığını sürdürmektedir. Ancak üretimin düşmesiyle birlikte yüzlerce çalışanın işine son verilmiştir. Gidişat henüz iç açıcı değildir. Başta taşeron firma işçileri olmak üzere birçok çalışan zor durumda beklemektedir. Dünyadaki gidişat ve yaşananlara bakıldığında iyileşme konusunda bir ışık görünmemektedir. Otobüs alanında üretim yapan bu firma, teknolojik olarak birçok alanda ciddi başarılara imza atmıştır.

ASML: Dünya devi teknoloji şirketi

ASML, çip ve elektronik alanında faaliyet gösteren bir dünya devi olarak, modern teknoloji ile üretimini sürdüren bir işletmedir. Philips’ten kopan bir grup mühendis tarafından kurulan ASML, kısa sürede kendi sektöründe dünya pazarının yüzde 80’ini elinde bulundurmayı başarmıştır. Şirket, dünyanın birçok ülkesinden beyin göçünü çekmekte ve sadece Türkiye’den 1300 mühendis istihdam etmektedir.
Son günlerde, basına yansıdığı kadarıyla, ASML’nin üretiminin yüzde 17 düştüğü bildirilmiş ve sorunların giderek derinleştiği ifade edilmiştir. Bu tür dev işletmelere uluslararası güçler müdahale etme eğilimindedir. Çin ile ticari ilişkilerini sürdüren ASML, ABD’nin müdahalesi sonucu bağlantılarında kayıplar yaşadı. Birçok bilginin bu tür ülkelere verilmemesi nedeniyle yaşanan krizin aşılacağına dair umutlar azalmaktadır.
Bütün işletmelerde üretim belirli bir oranda düştüğünde, buna bağlı olarak işçi azaltma yoluna gidilmektedir. ASML, birçok ülkenin otomobil ve ev eşyalarında kullanılan elektronik malzemelerin üretimini yapmakta, teknolojik malzeme ve program geliştirmektedir. Şirket, Çin, Japonya, Almanya, Fransa gibi ülkelerle ortak çalışmalar yürütmektedir.
ASML’nin geleceği ve sektördeki durumu, hem uluslararası ticaret koşullarına hem de teknoloji alanındaki gelişmelere bağlı olarak şekillenecektir.

DAF

TIR sektöründe dünya piyasasının yüzde 17’si ile üçüncü sırada yer alan bir işletmedir. 2023’ün ilk yarısında üretimdeki artışla günlük üretilen TIR sayısı 250’ye ulaştı. Aynı zamanda birçok alanda motor üreten bir işletme. 2023’te bazı sorunlar yaşansa da rekor seviyede üretim yaptı. Tüm yatırım ve diğer giderlerinden geriye bir milyar avrodan fazla net kâr elde ettiğini duyurdu.
Ancak 2024’ün başından itibaren üretimde sorunlar yaşandı. Elektronik ve çip programından başlayarak farklı alanlarda kalite düşüklüğü ve talep azalması meydana geldi. Gelinen aşamada üretim yaklaşık kapasitenin yüzde 60’ına kadar düştü. Taşeron firmalardaki binlerce çalışanın işine son verildi. Şu anda günlük TIR üretimini 162’nin altına düşürmeden piyasayı elinde tutmaya çalışıyor. Bu durum, DAF için taşeron firma işçilerini parça parça işten çıkarmak anlamına geliyor. DAF, İşyeri Temsilcileri Kurulu ile birlikte -45 saat mecburi izin kullandırarak üretimi sürdürüyor. Yeni bir krizle birlikte 270 işçinin işine son verildi. 500’den fazla taşeron firma işçisi hala çalışır durumda. DAF, kadrolu işçilerle üretimi sürdürüyor. 2024’ün 52. haftası ve 2025’in 1. haftasında üretim tek vardiyaya düşürülecek. İşçilerin yarısı ise izinli olacak.
Hollanda’da gün geçmiyor ki bir hareketlilik olmasın. İşçiler, öğrenciler, köylüler, kadınlar, çevre aktivistleri, savaş karşıtları, barışseverler vb. hemen her gün grev ve direnişlerin yaşandığı bir ülke. Çoğunluğu barışçıl geçtiği için kendi sınırları içinde kalıyor ve sessizce son buluyor. Hollanda’da ağır işkollarında çalışan işçilerin üç yıl önce emeklilik yaşının düşürülmesi için yürütülen mücadele devam ediyor.

İlk turu tamamlanan grevler, güvenlik sektöründe sonuç aldı. Hükümet, bu sektörde çalışanların üç yıl önce emekli olmalarını yasal olarak onayladı. Şu anda görüşmeler metal sektörü için sürdürülüyor. Büyük bir ihtimalle yeni yılda ikinci dalga grevler yaşanacak. Normal emeklilik yaşı 67.
İlk tur grevlere 11 Eylül 2024’te DAF olarak 630 işçiyle katıldık. 24 saatlik uyarı grevleri, ülke genelinde değişik günlerde yapılarak ilk tur başarıyla tamamlandı. Sonuçlarını hep birlikte göreceğiz.

Sendikaların durumu

Genel anlamda 2008 krizinden sonra önemli bir darbe aldı. Kriz sonrası sendikalar büyük üye kayıpları yaşadı. Gelişmeler karşısında sendikaların durumu açık bir tartışma konusudur. Ancak, ciddi bir kan kaybı yaşadıkları bir gerçektir.
Ayrıca, Avrupa’da oylarını artıran gerici sağcı ve faşist partilerin etkisi altındaki işçi ve emekçiler de sendikalardan ayrılarak üyeliklerini sonlandırdılar. Yapılan seçim süreçlerinin ardından sendikaların birlikte ortak yaşam için yaptıkları açıklamalar, bu ırkçı ve gerici partilerin hoşuna gitmedi ve etkisinde oldukları işçi ve emekçiler sendikalarından istifa ettiler. Bu durum, üzerinde durulması ve düşünülmesi gereken ciddi bir sorundur.
2008 krizi döneminde 1,2 milyonun üzerinde üyesi olan FNV sendikası, şu an itibarıyla 981 bin üyeye sahip.

Almanya

Otomotiv sektöründe önemli bir yere sahip olan dev firmalarıyla tanınan bir ülkedir. Volkswagen, geçtiğimiz yılın ortalarından itibaren ciddi sorunlar yaşamaya başladı ve bu aşamada üç fabrikasını kapatacağını açıkladı. Bu durum, birçok işçi ve emekçinin işine son verilmesi anlamına geliyor. Ayrıca, basında yer alan haberlere göre firma çalışanlarının ücretlerini yüzde 10 oranında düşürecek.
BMW ve Volkswagen, işyerlerinde çalışanların 25. yıl ikramiyesini kaldırdıklarını duyurdu. Ücretlerin yüzde 10 düşürülmesi ve 25. yıl ikramiyesinin kaldırılmasına karşı IG Metal sendikası çeşitli eylem ve etkinlikler düzenliyor. Sonuç alınıp alınamayacağını göreceğiz. Volkswagen, büyük bir firma olmasının yanı sıra Audi ve Seat gibi markaların da üreticisidir.

Volkswagen fabrikalarında IG Metal sendikasının çağrısıyla iş yavaşlatma eylemi gerçekleştirildi. 02 Aralık 2024 tarihinde yapılan bu eyleme 100 binden fazla işçi ve emekçi katıldı. Görüşmeler devam ediyor ve olumlu bir sonuç alınamazsa grevler başlayacak. Bu konuda ne kadar etkili olunacağını süreç içerisinde izleyeceğiz. Almanya, sanayi toplumu olarak önemli bir konuma sahip.
Grevler başladığında, bu eyleme katılımın sendikalar tarafından sürdürülebilir olup olmayacağı şimdilik net değil. IG Metal, 2008 dünya finans krizi döneminde 3,6 milyon üyesiyle dünyadaki en büyük işçi sendikasıydı. O dönemde yaşanan işten çıkarmalar gibi sorunlara karşı işçi ve emekçiler, sendikalarına tepki gösterdi ve ne yazık ki sendikalarından istifa ederek ayrıldılar. Şu anda 2,8 milyon üyesiyle hala dünyadaki en büyük işçi sendikası konumundadır.

Almanya, MAN, BMW, Audi, Mercedes-Benz, Volkswagen, Opel, Porsche gibi birçok otomotiv markasının üretildiği bir ülkedir ve bu markalar hem ulusal hem de uluslararası üretim yapmaktadır.

Mercedes ve MAN

Geçen yılın ortalarından itibaren yeni model araçlarında ciddi program sorunları yaşayan firmalardan. Geçici olarak kısmi çözümler bulduklarını söylüyorlar ancak uluslararası pazarda yaşadıkları kaybı henüz telafi etmiş değiller. Sadece program sorunu değil, aynı zamanda ucuz yedek parça ve malzeme kullanımıyla kaliteyi de giderek düşürüyorlar. Mercedes, 2005 yılına göre ciddi bir pazar payı kaybetse de hâlâ en büyük kamyon üreticisi olarak ilk sıradadır.
Mercedes, bir dünya markasıdır ve her türlü araç yapımında kalite olarak görülmektedir. Bu konuda yerini korumak için de ciddi yatırımlar ve çabalar göstermektedir. Çıkarılan her yeni araç, donanımlı ve birçok özel özelliği olan bir üretim sürecine sahiptir. Hâlâ bu konuda onu aşan veya onunla boy ölçüşen bir marka yoktur. Özel araçlar ve büyük yük taşıyıcı araçlara kadar, donanımlı ve kaliteli iş yapmayı prensip edinmiş bir markadır.
Diesel, benzinli, gaz ve elektrikli araçlarda yaşanan devrim niteliğindeki değişim süreçleri birçok firmayı yeni yatırımlar ve teknolojik gelişmelere mecbur bırakmaktadır. Çünkü rekabet firmalar arasında yoğundur. Kalite ve teknolojik gelişimde gerileyen firmalar, hızla pazar payını kaybetmektedir. Bu konuda süreci yakalayan markalar ve firmalar, boşluğu doldurmaktadır.

Ford

Amerika merkezli bir firmadır. Ancak Almanya, Belçika, İspanya ve İngiltere’de üretim yapan bir markadır. Belçika, Ford için kullandığı General Motors fabrikasını ve araç üreten fabrikasını yıllarca önce kapatmıştır. Bu durum, binlerce işçinin işsizler ordusuna katılmasına neden olmuştur. Almanya’daki Köln merkezli fabrika, bazı bölümlerinde üretim düşmesi ile eski durumundan daha düşük seviyede üretimi sürdürmektedir. İspanya ve İngiltere’de de sorunlar yaşamaktadır ancak firma, düşük seviyede de olsa üretimine devam etmektedir.
Ford’un kamyon sektöründe bir çalışması bulunmaktadır, ancak uluslararası pazarda henüz önemli bir yer edinememiştir. On binlerce kamyon üreten firmanın yanında, Ford’un sınırlı sayıda üretim yapması ve olanaklarının kısıtlı olması, bu alanda rekabet edebilmesini zorlaştırmaktadır.

Almanya’da sendikalar, özellikle IG Metal, 1991 yılındaki tasarruf paketlerine karşı yürüttüğü mücadele gibi güçlü ve aktif bir mücadele yürütmemektedir. Gelinen aşamada, sendikalar edilgen bir durumla gelişmeleri izlemekte ve saldırılara karşı yeterince geri püskürtücü bir tutum sergileyememektedir. Yeni hak ve mevziler kazanma konusunda ise oldukça uzaktadırlar.

Devam edecek……

A. Solmaz
FNV-DAF İşyeri İşçi Temsilcisi
Eindhoven, Hollanda, 25 Aralık 2024